NFT یا توکن غیر قابل معاوضه: پدیده محبوب و پردرامد بلاکچین
NFT چیست؟ سوالی که این‌روزها با دیدن این عبارت در همه‌جا و شنیدن خبر سود‌های میلیونی فروشندگانش زیاد از خودمان می‌پرسیم. در این مقاله مختصر به این پدیده جدید از دنیای فناوری پرداخته‌ایم.
NFT یا Non-fungible token یا توکن غیر قابل معاوضه، دارایی دیجیتالی منحصر به فرد و معرف دیجیتالی مواردی مانند هنر، موسیقی، اقلام درون بازی‌های دیجیتال مانند پوسته‌ها و یا ابزارها و ویدیوها است. NFTها به صورت آنلاین و معمولا با ارزهای دیجیتال خرید و فروش می‌شود.
زیرساخت کدگذاری شدی ان‌اف‌تی مشابه ارزهای دیجیتال است. با این که از سال ۲۰۱۴، NFTها وجود داشتند ولی تازه در سه سال اخیر به دلیل نقش پررنگی که در خرید و فروش آثار هنری دیجیتالی داشتند معروف شدند.
در شش ماه اول ۲۰۲۱، میزان فروش NFT ها به ۲.۴۷ میلیارد دلار رسید
این مقاله یک متن پیشنهادی جهت ورود به بازار خرید و فروش NFT نیست و صرفا جنبه اطلاع رسانی و معرفی این فناوری را دارد. لطفا آگاهانه وارد بازارهای سرمایه‌ای شوید
دقیقا NFT چیست؟
دو مفهوم قابل معاوضه و غیر قابل معاوضه، پایه‌ی تعریف NFT هستند.
قابل معاوضه یا غیر قابل معاوضه، مسئله این است!
به طول کلی کالایی که بتوان واحد‌های آن را با یکدیگر تعویض کرد، fungible یا قابل معاوضه نامیده می‌شود. در این صورت هیچ یک از واحد های معاوضه شده، ارزشی متفاوت با دیگری نخواهند داشت.
در مقابل دارایی های غیر قابل معاوضه شده، ابزار مبادله نمی‌توانند قرار بگیرند. مثلا فرض کنید برای مدتی کوتاه گوشی خود را به فردی قرض داده‌اید تا مکالمه‌ای انجام دهد، در انتهای مکالمه آن فرد باید خود گوشی شما را پس دهد. نه صرفا یک گوشی هم مدل شما. پس در حالت Non-fungible، دو کالا میتوانند نوعی مشابه داشته باشند، ولی مثل هم نیستند چرا که ارزششان با یکدیگر مغایرت دارد.
پس NFT یک توکن غیر قابل معاوضه است!
شبکه بلاکچین تکنولوژی پایه NFT است. مالکیت NFTها روی شبکه بلاکچین که یک دفتر دیجیتال برای ذخیره اطلاعات است ثبت می‌شود. NFT خود نوعی ارز دیجیتال است که به صورت مجموعه ای از اعداد و حروف پیچیده روی شبکه بلاکچین ذخیره شده است
البته مانند ارز های دیجیتال! تفاوت اصلی با ارزهای دیجیتال این است که ارز ابزار مبادله است، شما می‌توانید ۱ اتریوم بدهید و 0.079 بیت کوین بگیرید. ولی در مورد NFT این گونه نیست. مالکیت NFT، انحصاری و متعلق به فردی است که کلید خصوصی آن توکن را در اختیار دارد.
ویژگی‌‌های کلیدی :
-
انحصار:
Creator ها یا سازندگان NFT، تلاش بسیاری برای منحصر به فرد کردن توکن‌های خود می‌کنند. ممکن است یک Creator مجموعه‌ای ۱۵ عددی از کاراکتر‌های یک فیلم را توکن کند و آن را به ۱۵ فرد بفروشد. ولی دیگر این مجموعه را تکرار نخواهد کرد.
یک مثال بهتر، جک دورسی خالق توییتر اولین توییت خود در این پلتفرم را تبدیل به یک NFT کرد. همانطور که اولین توییت توییتر یک ماهیت منحصر به فرد دارد، طبیعتا NFT این توییت هم منحصر به فرد است.
-
کمیاب بودن:
کمیاب بودن یا Scarcity، ویژگی مهمی است که NFTها را باارزش‌تر می‌کند. اگر به کلیت محصولات دیجیتالی نگاه کنیم، همین ویژگی NFT، وجه تمایز مهمی است. دیجتالی شدن باعث شد تا تعداد بیشتری از چیزهای مختلف داشته باشیم، عکس بیشتر، فیلم بیشتر، کتاب یا موسیقی بیشتر…ولی در مورد NFT این‌طور نیست. Creatorها یا خالقان NFT به دنبال ایجاد کالکشن‌های محدودی هستند که تقاضای زیادی داشته باشد و کمیاب بودنشان ارزش تقاضا را بیشتر کند.
نکته اینجاست که امروزه همه میتوانند هر تصویری را به صورت دیجیتالی ببینند یا یک نسخه jpg. از آن را روی کامپیوتر شخصیشان ذخیره کنند. ولی چند نفر میتوانند اولین و تنها تصویرسازی کاریکاتوری صورت فردوسی را داشته باشند؟
-
غیر قابل تقسیم بودن:
فرض کنید قصد دارید اتریوم بخرید ولی 3,872.59 دلار یا 16,361,692 تومان ندارید ولی ۴میلیون تومان دارید. پس می‌توانید 0.24 اتریوم بخرید.
این ویژگی قابل تقسیم بودن ارزهای دیجیتال است.
در مورد NFT با توجه به ارزشمندی (نسبی!) کالای مورد نظر، تقسیم آن ممکن نیست. پس اگر یک NFT با ارزش 10,000 دلار قیمت گذاری شده است، مگر با چانه‌زنی نمیتوان با قیمت کمتری آن NFT را گرفت. نمیتوان بخشی از یک تصویر را خرید یا نمیتوان تنها یک استین از یک لباس برای پوسته بازی battle of gaurdians را خرید. شما یا مالک کل آن NFT هستید، یا نیستید!
چرا NFTها الان اینقدر مشهور شدند؟
حوالی سال ۲۰۱۴ که NFT ایجاد شد، مردم به این نتیجه رسیدند که می‌خواهند دارایی‌ها و اقلام کلکسیونی به جز بیت‌کوین را روی بلاکچین مبادله کنند. با روی کار آمدن اتریوم، پروژه‌های این‌چنینی به موتور مجازی اتریوم منتقل شد که لایه‌ای برای قرارداد‌های هوشمند داشت.
سپس حوالی سال ۲۰۱۷، پروژه ای با نام Cryptokitties به وجود آمد که توجه رسانه‌ای گسترده‌ای را به خود جلب کرد. Cryptokitties یک بازی مجازی بر بستر بلاکچین است که به playerها اجازه می‌دهد گربه‌هایی را به سرپرستی بگیرند، بزرگ کنند یا مبادله کنند.
جو این گربه‌های بانمک تا مدتی بلاکچین را در معرض اخبار رسانه‌ای نگه داشت و سپس برای چند‌سالی، تا همین یک سال اخیر، NFT در سکوت رسانه ای بود.
مطالعاتی انجام شد که پررنگ شدن دوباره NFT را به کرونا و خانه‌نشینی مردمی ربط می‌داد که پول داشتند ولی جایی برای خرج پول خود نداشتند ولی واقعیت اینجاست که نمیتوان دقیق ریشه این مسئله را دنبال کرد.
از جهتی هر فناوری یک منحنی یادگیری دارد و ممکن است منحنی پذیرش و یادگیری تکنولوژی NFT به ۴ سال برای به اوج رسیدن نیاز داشت. شاید نیاز بود مردم مدتی درگیر بالا و پایین‌های ارز های دیجیتال باشند تا به این نتیجه برسند که دارایی مهم‌تر و آینده‌دار تری را برای مبادله بخرند.
شاید هم آن افراد خوش‌شانسی که با قرنطینه‌های کرونا کار خود را از دست ندادند، نمی دانستند چطور حجم پول حساب‌های خود را خرج کنند…خرید آنلاین لباس و سایر وسایل مصرفی دیگر حس رضایت به آن‌ها نمی داد، پس سردرگم به دنبال پروژه‌ای برای خرج کردن پول، بهNFTهایی رسیدند که درکی از آن نداشتند ولی آدم‌های باهوش و تکنولوژی محور می‌گفتند آینده دار است.
هرکدام از این دو تعریف را باور کنیم، حبابی ارزشی و قیمت بالای NFT که زمانی خواهد شکست را نمیتوان انکار کرد
مردم به سمت خرید NFTها هجوم بردند، تقاضا بیشتر شد و عرضه کنندگان محدود فرصتی برای پولدار شدند دیدند. صنایع و برند‌های مطرح خواستند سهمی از این پروژه داشته باشند، پس وارد تولید NFT یا سرمایه‌گذاری روی پروژه های آینده آن شدند و امروز در این نقطه هستیم که مجموعه‌ای از میمون‌های غرغرو با رقمی حدود ۱ میلیارد دلار در بازار NFT معامله می‌شوند
تب NFT میان هنرمندان
دنیای هنر و فروش آثار هنری همیشه درگیر مسائل مختلفی مانند تضمین اصالت اثر، انتقال اصل اثر، قیمت گذاری‌های عجیب، مزایده‌های حاشیه دار و آثار هنری که در گذر سال‌ها کیفیت خود را از دست می دادند بوده است.
به نظر می‌رسد که NFT یک هدیه برای دنیای هنر باشد اگر به درستی استفاده شود. اگر NFT را یک راه مطمئن برای خرید و فروش آثار هنری بدانیم که علاوه بر امکان مبادله بی‌دردسر پول، قراردادی هوشمند که شفافیت مبادله را ثبت می‌کند داشته باشیم، ایا منطقی نیست که مبادله آثار هنری را به این پلتفرم منتقل کنیم؟
داستان به همین سادگی نیست.
به عقیده برخی، ارزش ذاتی تبادل اثر هنری با ارز دیجیتال بیشتر از تبادل اون اثر با ارز فیات (دلار، یورو، ریال!) حفظ می‌شود. که این عقیده منطقی به نظر می‌رسد. جهان به سرعت درحال حرکت به سمت متاورس (متاورس واقعی، و نه متاورس فیسبوک) می‌رود، عجیب نیست که ترجیح افراد تراکنشاتی وابسته به کریپتوکارنسی هست.
از سوی دیگر، به عقیده بسیاری، ارزش فعلی NFT یک ارزش ذاتی برای این پدیده نیست، بلکه ارزشی نسبی و وابسته به حباب تقاضا و عرضه است. و وابسته کردن خرید و فروش آثار هنری به این مسئله ممکن است بلند مدت به اقتصاد هنر آسیب برساند.
ولی در هر صورت، آمار های منتشر شده نشان می‌دهد که مبلغ مبادله شده NFT به خصوص برای آثار هنری در حال افزایش است.
مهم‌ترین ویژگی NFT برای پدیدآورندگان آثار هنری یا Creatorها، شناسنامه‌ی همیشگی آن اثر است که بر روی زنجیره بلاک چین ذخیره می‌شود. به این صورت کپی‌رایت اثر وخالق اولیه همیشه مشخص خواهد شد و مواردی مانند کلاه‌برداری های هنری بیشتر قابل پیگیری خواهند بود.
از سوی دیگر، هنرمندان همیشه با گرفتن Loyalty (درصدی که از فروش مجدد یا استفاده از آثارشان میتوانند دریافت کنند( مشکل داشتند. در NFTها می‌توان کدی ثبت کرد که به ازای هر بار فروش مجدد آن NFT، درصدی از مبلغ مبادله شده به هنرمند خالق اثر به صورت ارز دیجیتال پرداخت شود.
پس NfT خوب است؟
سوال بهتر این است که تکنولوژی‌های جدید خوب هستند، این که آینده NFT چه می‌شود یک نقطه مبهم است. این احتمال که قیمت‌های سربه فلک کشیده فعلی در آینده نزدیک شکسسته شوند زیاد است، ولی نکته این‌است که در آن زمان چقدر شانس ورود به بازار NFT برای همه یکسان خواهد بود؟
شاید برای شما عجیب باشد که چرا یک تصویر PNG که با هر کیفیتی قابل دانلود از اینترنت است باید با رقمی مانند ۲۰۰هزار دلار فروخته شود، یا سوال بهتر، چرا باید فردی همچین مبلغی را دریافت کند؟
جواب به این سوال به این راحتی نیست، از یک‌سو به نظر می‌رسد افراد زیادی بدون دانش اولیه به سمت این بازار هجوم آورده اند و فکر می‌کنند چون قیمت بالا است، پس ارزش هم واقعی است…از سوی دیگر شاید این افراد دقیقا دانش مناسبی نسبت به این کار دارند و این خرید‌های با حجم بالا سرمایه گذاری برای آینده‌ای است که معلوم نیست کی به آن خواهیم رسید.
سعی کنید پیش از ورود به این بازار مطالعه کاملی نسبت به همه ابعاد آن داشته باشید! صرفا بر اساس پیشنهاد یا گفته‌های دیگران وارد بازار سرمایه‌ای که شناخت کافی از آن ندارید نشوید…
